Beleidsplan MSA 2017-2021

versie 2017-01

1. Inleiding
2. Missie
3. Werkterrein van de Alkmaarse Molenstichting e.o.
4. Positionering van de Alkmaarse Molenstichting e.o.
5. Ambities
6. Structuur
7. Communicatie
8. Financiën

Inleiding

Beleidsplan 2017-2021

Aan de basis van dit beleidsplan 2017-2021 ligt het format van het vorige beleidsplan 2011-2016 dat destijds is samengesteld door onze vorige voorzitter Ide Kelderman. Wegens zijn overlijden in 2015 is er een wisseling van het voorzitterschap tot stand gekomen in de vorm van de heer Paul Zaman.

Het schrijven van een beleidsplan voor de komende jaren is geen eenvoudige zaak voor de Molenstichting Alkmaar en Omstreken (MSA). Voordeel is dat nu het beleidsplan tegen het licht kan worden gehouden ten opzichte van de ondernomen activiteiten in de afgelopen vijf jaar en waar nodig kan worden bijgesteld.
De koers, onder andere aangegeven door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, wordt breed gedragen door alle verantwoordelijken voor het behoud en in stand houden van molens.
Het is onmisbaar om de stichting ruimte te geven te doen wat gedaan moet worden. Een van de hoofdzaken is dan ook een gezonde financiële basis. In de afgelopen vijf jaar konden wij die ondanks grote uitgaven stabiliseren. Door een goede samenwerking tussen bestuur en molenaars is er veel werk verzet.

Onze opdracht is een stevige. Wij willen als Molenstichting Alkmaar en omgeving een belangrijke bijdrage leveren in onze regio (lees werkgebied) tot behoud en eventuele verwerving van molens.

Dit beleidsplan geeft ons groot vertrouwen dat wij tot in de verre toekomst een gezonde, sterke en windrijke Molenstichting zullen houden.

2. Missie

De missie van de Molenstichting Alkmaar e.o. zoals vermeld in de statuten van de stichting is;

“Het in stand houden en bevorderen van monumenten, beschermd op grond van de monumentenwet. In het bijzonder van windmolens welke cultuurhistorische waarde bezitten, in nauwe samenhang met hun biotoop, en die gelegen zijn in Alkmaar of omgeving.
Voorts alles wat daarmee in de meest uitgebreide zin des woord verband houdt of daarvoor bevorderlijk kan zijn, zowel actief als passief.”

3. Werkterrein van de Molenstichting Alkmaar e.o.

Het werkterrein van de stichting omvat de gemeenten Alkmaar, Heiloo, Bergen, Langedijk en Harenkarspel. Het gebied sluit aan bij de omliggende werkgebieden van andere molenstichtingen en verenigingen in Noord-Holland die zich voor de belangen en instandhouding van windmolens inzetten. Het werkgebied telt tussen de 30 en 40 windmolens.
De stichting bezit thans 7 molens; daarvan zijn 5 z.g. strijkmolens bij Oudorp: de molens B, C, D en E aan de Molenkade en de molen ’t Ambacht aan het Wuiver. De zesde molen is de Bosmolen in Egmond a.d. Hoef en per januari 2012 is de Varnebroeker molen aan het Maalwater te Heiloo aan ons molenbezit toegevoegd.
De Stichting is in onderhandeling met de Gemeente Bergen over een eventuele overname van de Meelmolen Kijkduin te Schoorl en de Philisteinse molen in Egmond aan de Hoef.

4. De positionering van de Molenstichting Alkmaar e.o.

De Molenstichting Alkmaar e.o. staat in relatie met overheden, organisaties, bedrijven en particulieren. Zij is ervan doordrongen dat een goede verstandhouding met alle, interne en externe partners van groot belang is en dat de onderlinge contacten daarbinnen essentieel zijn.

4.1 de Provincie Noord-Holland.

Als bovenlokale bestuurslaag speelt de provincie Noord-Holland een belangrijke rol bij de bescherming en het behoud van molens.

4.2 de gemeentelijke overheden binnen het werkgebied van de stichting.

MSA ontvangt, naast de landelijke en provinciale subsidies ook subsidies van gemeentelijke overheden; o.a. van de gemeenten Alkmaar en tot en met 2018 nog van de gemeente Bergen. Door het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier wordt een jaarlijkse bijdrage verstrekt voor de Bosmolen.

4.3 Stichting de Noord-Hollandse Molenfederatie.

MSA onderhoudt nauwe contacten met deze federatie die van essentiële betekenis is bij het behartigen van haar belangen op provinciaal en lokaal niveau. Er wordt doorgaans twee maal per jaar in federatief verband vergaderd. Tussentijds worden wij per mail geïnformeerd over actuele ontwikkelingen.

4.4 de Vereniging De Hollandsche Molen.

De Vereniging De Hollandsche Molen functioneert als een landelijk overkoepelend orgaan voor nationale belangenbehartiging van molens, moleneigenaren en molenaars en is ook een belangrijke schakel bij het verwerven van de restauratiesubsidies. Denk daarbij vooral aan sponsoring via de Bankgiroloterij

4.5 aanliggende grondeigenaren van de molens.

Door de ligging van de molens in het landelijk gebied heeft de stichting met eigenaren en gebruikers van aanliggende grond te maken. De ontsluiting die niet direct aan de openbare weg zijn gelegen, vindt veelal via erfdienstbaarheid plaats. Dit recht wordt op de minst bezwarende wijze gebruikt.

4.6 molenstichtingen en verenigingen.

Er zijn naast de MSA nog 6 grotere molenstichtingen of verenigingen actief.
Elk van deze stichtingen of verenigingen organiseert, net als de MSA, activiteiten om de molens onder de aandacht van de bevolking te brengen.
Aan deze activiteiten werkt onze stichting graag mee.

4.7 sponsoren.

MSA is haar sponsoren bijzonder erkentelijk voor de financiële steun die zij de afgelopen jaren heeft ontvangen. Omdat deze steun voor MSA van levensbelang is en in de toekomst van nog grotere betekenis zal zijn voor het werk van de stichting, hecht MSA zeer aan de continuering van deze financiële steun.

4.8 donateurs.

De stichting beschikt over ongeveer 270 donateurs. Deze donateurs zijn van groot belang voor de stichting, zowel financieel als voor de promotie van het molenbehoud in het algemeen en voor de Molenstichting Alkmaar in het bijzonder. Wegens vergrijzing moeten wij helaas een afname constateren. De werving van nieuwe donateurs, ook door de molenaars vaak als eerste contact, is elk jaar een vast actiepunt.

4.9 het Gilde van Vrijwillige Molenaars.

Het Gilde van Vrijwillige molenaars is een landelijke vereniging die sinds 1972 de opleiding voor vrijwillige molenaars verzorgt. De MSA vereist dat haar molenaars, voor de aanstelling als vrijwillig molenaar binnen de stichting, in het bezit zijn van het getuigschrift Vrijwillig Molenaar van de Vereniging De Hollandse Molen

4.9.1 leveranciers.

De relaties met leveranciers van de MSA, vooral de molenmakers en rietdekkers, verdienen blijvend aandacht. De onderlinge afhankelijkheid is zo groot dat een goede verstandhouding en wederzijds vertrouwen is vereist.

5. Ambities.

Het molenbezit van de Stichting omvat in 2017 in totaal 7 molens; 5 strijkmolens in Oudorp, de Bosmolen in Egmond a/d Hoef en de Varnebroeker molen te Heiloo. 6 molens zijn achtkantige grondzeilers en binnenkruiers en 1 molen als weidemolen.
Er zijn onderhandelingen gaande met de gemeente Bergen m.b.t. overname van de meelmolen Kijkduin te Schoorl en de Philisteinse molen te Egmond aan de Hoef. Vooralsnog verloopt de voortgang traag.
De stichting zal de inventarisatie van de in de gemeente Alkmaar en omgeving aanwezige windmolens blijven actualiseren en meewerken aan het in stand houden en laten voortbestaan van bestaande windmolens.

De stichting zal zorg dragen dat alle molens die in haar bezit zijn in uitstekende staat van onderhoud verkeren. Zij zal hiervoor, naast bestaande subsidies, op eigen initiatief ook geldstromen van derden aanboren.

De stichting zal voor de toekomstige omvang van de stichting over een adequate bestuur- en beheersstructuur beschikken.

Bij nieuwe huurcontracten wordt erop gelet dat de stichting een geactualiseerde huurovereenkomst aan de molenaars aanbiedt tegen een reële huurprijs die mede gebaseerd is op zelfwerkzaamheid van de molenaar.

De stichting zal, indien mogelijk en/of noodzakelijk, windmolens in haar verzorgingsgebied aan haar bezit toevoegen en zich beijveren om alle molens in haar bezit draaivaardig en indien mogelijk maalvaardig te laten zijn.

De stichting zal alle middelen die in haar vermogen liggen aanwenden om de omgeving, de molenbiotoop, te beschermen. Zij volgt daarbij nauwgezet de ontwikkelingen in de betrokken gemeentelijke werkgroepen.

De stichting ziet het als haar taak om een zo breed mogelijk publiek te interesseren voor het behoud en in stand houden van windmolens, waarbij ook samenwerking wordt onderhouden met naburige molenstichtingen.
Waar mogelijk zal volledige medewerking worden verleend aan de ontwikkeling van toeristische activiteiten.

6. Structuur van Molenstichting Alkmaar e.o.

6.1 het bestuur.

Het bestuur van de stichting bestaat uit maximaal zeven leden.
Het bestuur kent geen scheiding tussen een dagelijks bestuur en een algemeen bestuur.

Bestuursleden hebben naast hun bestuurlijke verantwoordelijkheden een extra uitvoerende taak.
Naast de functies van voorzitter, secretaris en penningmeester zijn bestuursleden verantwoordelijk voor PR en fondsenwerving, onderhoud van de molens, molenerf- en biotoop, verantwoordelijk voor het behoud van subsidies en verantwoording aan subsidiënten en werving en relatiebeheer van donateurs. Thans is in 2017 de functie van secretaris vacant. Voor werkzaamheden die niet in de functieomschrijving van bestuursleden voorkomen worden ad hoc commissies in het leven geroepen of wordt een bestuurslid verzocht om deze (tijdelijke) extra taak op zich te nemen. Voor de commissie onderhoud wordt er naar gestreefd een of meerdere personen van buiten het bestuur toe te voegen.

6.2 Commissies.

6.2.1. De commissie PR en Fondswerving.

De afgelopen periode heeft een bestuurslid in nauwe samenwerking met de penningmeester zich beijverd om deze functies gestalte te geven en zijn daar met name voor wat betreft het rietdekproject Molenkade succesvol in geslaagd. Mede daardoor beschikt de stichting over een uitgebreid netwerk van partners en zijn er afgelopen jaren succesvol gelden van particuliere fondsen binnen gekomen, waardoor (extra) renovatieactiviteiten konden worden uit gevoerd.

6.2.2. Commissie onderhoud.

Het onderhoud van het huidige bestand van molens rust sinds april van 2010 op de schouders van een bestuurslid. Voor deze datum heeft de vorige secretaris, zeker met de herbouw en renovaties van de molens C en E, naast de werkzaamheden als bestuurslid zijn sporen verdiend. Overigens is hij ook ruimhartig ondersteund door aan aantal vrijwillige molenaars van de stichting.
Vanaf april 2010 is er nog maar één bestuurslid die de functie onderhoud in zijn portefeuille heeft. Een en ander betekent dat er een zware last op zijn schouders ligt en de continuïteit in gevaar kan komen door bv ziekte e.d.
Voor deze commissie is inmiddels 1 externe molenaar aangetrokken. In de toekomst moet worden gedacht aan een uitbreiding tot een maximum van 3 personen met daarbij de kanttekening dat de basiskennis van de molentechniek een vereiste is.

6.2.3. Commissie onderhouden en verantwoorden van subsidies.

Met ingang van de nieuwe BRIM-periode 2013-2017 is deze taak geheel door de penningmeester uitgevoerd en ligt feitelijk in het verlengde van zijn (geautomatiseerde) administratie en boekhoudpakket. In 2018 dient een eindverantwoording over de voorgaande BRIM-periode te worden afgelegd

6.3 Vrijwillige molenaars.

De vrijwillige molenaars van de Molenstichting Alkmaar e.o. vormen de (koning)spil van de stichting.
Hun inzet en enthousiasme vormen een van de belangrijkste pijlers van de stichting en zijn een waarborg voor een gezonde molenorganisatie.
Het bestuur is erg ingenomen met “zijn” molenaars die allemaal in het bezit zijn van het getuigschrift Vrijwillig Molenaar van de Hollandse Molen.
Voor de Molenstichting Alkmaar e.o. is uitgangspunt dat de molens worden gehuurd, bediend en bewoond door gediplomeerde vrijwillige molenaars.
In de met hen aangegane huurovereenkomst en molenaarsovereenkomst zijn afspraken over draaien, malen, wonen en onderhoud, van zowel de molen als het molenerf vastgelegd.
De selectie van nieuwe (vrijwillige) molenaars valt onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van de stichting, op basis van de daarvoor geldende procedures.
Elke molenaar verstrekt aan het einde van het kalenderjaar een schriftelijk overzicht aan de MSA m.b.t. het aantal draaiuren en activiteiten die in het afgelopen jaar op de molen hebben plaatsgevonden. Een samenvatting
Van deze verslagen wordt jaarlijks gepubliceerd op de website.

6.3.1

Indien het door een vrijwillige molenaar wenselijk wordt geacht is het mogelijk dat een molenaar over een tweede of reserve molenaar kan beschikken.
Voor het toevoegen van een tweede of reservemolenaar bestaat een vaste procedure.
De vaste vrijwillige molenaar draagt een reservemolenaar voor aan het bestuur zodat zij ten alle tijden op de hoogte is wie op de molen past of draait. Er wordt door het bestuur een contract aan de reservemolenaar aangeboden, waarin de rechten en de plichten en eventuele aanvullende condities staan beschreven.

6.3.2 Inrichting van de Molenerven.

De Molenstichting Alkmaar e.o. heeft in juni 2007 een plan voor de inrichting van molenerven aangenomen. Dit plan “Inrichting van molenerven” is blijvend actueel en moet gezien worden als onlosmakelijk onderdeel van het beleidsplan.

6.3.3

Aan de vrijwillige molenaars is verzocht een groen- en erfplan te maken, of indien aanwezig te actualiseren.
Aan het einde van het jaar dient er een evaluatie gemaakt te worden van de werkzaamheden die, op basis, van deze plannen zijn gerealiseerd. De resultaten van deze evaluatie worden beschreven in het jaarverslag.
Tussentijdse veranderingen op het molenerf die niet in het groenplan zijn opgenomen worden – vóór de realisatie daarvan- deze schriftelijk te worden voorgelegd aan het bestuur.

6.4 Donateurs.

De stichting beschikt over ongeveer 270 donateurs. Zij zorgen mede dat de wind in de zeilen blijft. Door deze groep mensen kan de stichting mede veel realiseren. Zij ontvangen elk kwartaal de Molenpost.
De komende periode zal de Stichting samen met de molenaars zich beijveren om jaarlijks dit aantal te laten toenemen.

7. Communicatie.

Een zorgvuldige communicatie is van essentieel belang voor het voortbestaan van de stichting.
Het gaat hierbij om de communicatie tussen
• bestuursleden onderling.
• bestuur en vrijwillige molenaars
• de vrijwillige molenaars onderling
• de vrijwillige molenaars en de samenleving
• bestuur en subsidiënten
• bestuur en politieke en bestuurlijke kaders
• de stichting en haar vrienden (donateurs)
• bestuur en samenwerkingspartner
• Molenstichting Alkmaar e.o. en de politiek en samenleving.

De Molenstichting Alkmaar heeft een specifiek communicatieplan op schrift.
Dit wordt door het bestuur ervaren als een must, zeker in het licht van de nieuwe ambities van de stichting.

7.1 Website & Sociale media.

De Stichting beschikt over een geavanceerde website. Aan actualisering wordt voortdurend gewerkt door een vaste webmaster die daarbij gevoed wordt door informatie uit het bestuur.
Ook beschikt de MSA over een facebook-account waarin de direct actuele zaken worden vermeld en die tevens gelegenheid biedt om actuele foto’s (ook van derden) en informatie over ons molenbestand te plaatsen.

7.2 Molenpost.

De stichting participeert mee in de “De Molenpost”. Dit is een gezamenlijk kwartaalblad van negen molenstichtingen/verenigingen, waarin de verschillende activiteiten van de molenstichtingen worden vermeld. De Alkmaarse Molenstichting e.o. draagt financieel bij voor de uitgave van dit blad die een oplage van 1500 stuks heeft en in geheel Noord-Holland wordt verspreid.
Een van de deelnemers in de werkgroep onderhoud is mede redactielid van Molenpost.
De Molenpost wordt gerealiseerd met louter vrijwilligers en gedistribueerd onder donateurs, relaties en andere belanghebbenden en belangstellenden.

8. Financiën.

Het boekjaar van de stichting is gelijk aan het kalenderjaar.
Per 31 december worden de boeken door de penningmeester gesloten, waarna hij voor 1 april een concept jaarrekening maakt. Deze jaarrekening wordt gecontroleerd door de kascommissie, waarna het bestuur de jaarrekening vaststelt. In beknopte vorm wordt de jaarrekening met toelichting gepubliceerd op de website.

8.1 Begroting en Middelen voor het in stand houden van de molens.

Jaarlijks legt de penningmeester een, in principe, sluitende begroting voor aan het bestuur.
Het bestuur stelt de begroting vast.

8.2 Middelen t.b.v. het in stand houden van de molens.

De Molenstichting Alkmaar en Omstreken heeft voor de instandhouding van haar eigen molenbezit de beschikking over een aantal bronnen voor het verkrijgen van financiële middelen.

8.2.1

Subsidie via de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) op basis van een per molen in gediend verzoek voor de Brim-subsidie, waaraan gekoppeld een Periodiek instandhoudingsplan (PIP). Voor de periode 2013 t/m 2017 heeft de MSA e.o. voor elk van haar molens een toekenning voor 60% van de subsidiabel onderhoudskosten tot maximaal € 50.000.–. Voor de periode 2018-2022 zal de stichting een nieuwe aanvraag voor de BRIM-subsidie indienen op grond van de BRIM-subsidie 2013-2017. Het zg PIP-plan wordt door een extern bureau samengesteld.

8.2.2

De gemeente Alkmaar verstrekt sinds 1 januari 2017 een vaste subsidie van € 2.000,– per molen. De gemeente Bergen verstrekte voorheen een vaste jaarlijkse subsidie voor de Bosmolen. Deze is na 2016 afgebouwd en beëindigd in 2018.

8.2.3

Hoogheemraadschap Noord Hollands Noorderkwartier (HHNK) doneert voor de Bosmolen jaarlijks een vast bedrag mede voor de inzet van de Bosmolen bij extra wateroverlast of calamiteiten.

8.2.4

De huuropbrengst van de vrijwillige molenaars als bewoners van de molens.

8.2.5

De donateurs van de stichting; de stichting heeft ca 270 donateurs, Hun donaties vormen, na aftrek van de kosten voor het periodiek De Molenpost, een vast onderdeel van de begroting.

8.2.6

Naast deze “vaste” subsidiebronnen werft de stichting continue sponsoren, m.n. voor de financiering van projecten zoals restauraties en of evenementen.

8.2.7

Indien er molens aan het bezit van de stichting worden toegevoegd zal er op worden toegezien dat de molens in goede bouwkundige staat verkeren en dat er een substantieel bedrag voor onderhoud voor de korte en middellange termijn wordt toegevoegd. Of indien de molen niet in goede bouwkundige staat verkeert er met grote zekerheid, financiën aanwezig zullen zijn om deze molen in optimale bouwkundige staat terug te brengen en er ook een bedrag aanwezig is voor het middellange termijn onderhoud.
De BRIM-subsidie en vanaf 2019 de SIM-subsidie,  is een zeer belangrijke bron van inkomsten, dit omdat deze subsidie garant staat voor 60% van de inkomsten van de onderhoudskosten. (50% vanaf 2019)

In 2018 zal de MSA voor de zeven molens een subsidieaanvraag per molen indienen, op basis van het PIP. Er zijn ontwikkelingen gaande dat professioneel geleide stichtingen met de POM-status in de toekomst eerder voor subsidie in aanmerking komen. Vooralsnog wordt ANBI-status –waarover ook de MSA beschikt- als weging gehanteerd.
Zowel voor de subsidiabele, maar ook voor de niet subsidiabele kosten voor exploitatie en onderhoud is het van belang dat de MSA in de nabije toekomst andere vaste inkomstenbronnen genereert.

8.3 Vermogen van de stichting.

De stichting heeft in 2017 een gezonde eigen vermogen positie. Het streven is om een buffer van 2,5 % van de herbouwkosten van een molen aan te houden. Deze buffer kan worden aangewend om eventuele calamiteiten op te kunnen vangen. Zolang deze buffer nog niet volledig is opgebouwd zullen (sponsor) giften, schenkingen e.d. aan het buffervermogen worden toegevoegd.

8.4 Restauraties.

De Molenstichting e.o. heeft sinds haar oprichting in 1988, haar gehele molenbestand zowel gerestaureerd als gerenoveerd. Behalve molen B, die t.z.t. nog een keer aan de beurt komt. In mei 2010 is de renovatie van molen E afgerond. In 2012 de volledige restauratie van de Varnebroeker molen en in 2016 het rietdekproject van de molens E, D en B aan de Molenkade. Hierdoor verkeert het totale molenbezit van de stichting in 2017 in goede staat van onderhoud. Dit is echter geen reden om op lauweren te gaan rusten; windmolens zijn kwetsbare monumenten. Onderhoud blijft een continue activiteit om de molens en de directe omgeving daarvan in goede conditie te behouden.

8.5 Verzekeringen.

Windmolens zijn kwetsbare monumenten. Zij zijn door de bouwmaterialen waaruit de molens zijn opgebouwd; hout en riet, bijzonder brandgevaarlijk. Dit heeft ook gevolgen voor de verzekeringspremie; deze is aanzienlijk en in principe niet subsidiabel.
Wel is er bij de afschaffing van de draaipremie in 2012 een regeling door de Provincie Noord Holland vastgesteld, waarbij voor iedere molen over een periode van 3 jaar ( 2015-2016-2017) een vast bedrag wordt uitgekeerd van € 5.300,–, dus € 1.766,66 per molen per jaar. In het vierde kwartaal 2017 verwachten wij een voortzetting van deze regeling voor de volgende drie jaar.
Deze bedragen worden in principe voor het verzekeren van de molens en molenschuren aangewend.
De molens zijn verzekerd op recente taxatiewaarde, de schuren voor een nominaal bedrag. Daarnaast zijn de bestuursleden verzekerd voor hun wa en bestuursaansprakelijkheid.

Het Gilde van Vrijwillige Molenaars (GVM) biedt voor haar leden de volgende verzekeringen aan:
– WA+ schade aan molens
– ongevallen aan personen tot 75 jaar
– in de contributie zit een WA-verzekering voor schade aan derden.

Tot slot.

Het bestuur van de Molenstichting is zich bewust van de het feit dat een organisatie drijft op de inzet van vrijwilligers en steun van derden in de ruimste zin. Zij zal van harte elk initiatief welk relevant is voor het behoud van haar molens en de molens in haar werkgebied van harte steunen.
Het is meer dan de moeite waard dit door te geven aan de volgende generaties: “Kijk toen deden ze het ook al -klimaat neutraal- water wegslaan uit de polders meelmalen, houtzagen en olie persen”.
Dat je scherp moet blijven en mensen met de juiste competenties moet interesseren voor ons mooie werk – het meedoen aan het bewaren en presenteren van een belangrijk stuk industrieel erfgoed van “Alkmaar Molenstad” – is een onderwerp wat altijd aandacht zal hebben.