Werkgroep molenonderhoud 2023

De werkgroep Molenonderhoud bestaat uit bestuurslid Andreas de Vos en aanvullend Geert Liefting.

In 2023 is weer veel werk verzet om het molenbezit van Molenstichting Alkmaar en Omstreken in goede staat te krijgen en houden. Dit betreft niet alleen de molens zelf (bouwkundig), maar ook het erf dat toch bepalend is voor het beeld rond de molens. Het streven is een zo goed mogelijk beeld van de molens in hun bedrijfsvaardige tijd te geven. Samen met het draaien/malen van de molens vormt dit de presentatie van dit erfgoed. Het bestuur doet dit niet alleen, dankzij de hulp van onze molenaars en vrijwilligers die zij ter assistentie inschakelen wordt hier in grote mate aan bijgedragen.

  • 2023 is het vijfde loopjaar van de SIM die in 2018 is aangevraagd en toegekend,
  • Waar nodig zijn bij de diverse molens controles en onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd aan de cv-ketels, brandblusapparatuur en de bliksemafleiderinstallatie.

Molenroeden strijkmolens:

Molenkade

Na de voorbereidingen voor het vernieuwen van de wiekenkruisen bij de strijkmolens B, D en E is in 2021 opdracht gegeven aan de firma J. Th. Poland te Oterleek. De firma Vaags Molenwerken te Aalten heeft daarbij de opdracht voor het fabriceren van de potroeden. Half augustus 2021 is het ontwerp door Vaags afgegeven en door MSA goedgekeurd. Uiteindelijk zijn de 6 roeden in week 47 afgeleverd in Oterleek, waarna de firma Poland aan de slag kon met de tuigage en voorbereidende werkzaamheden.

Op 23 maart 2023 zijn de roeden op 1 dag bij de drie molens gestoken. Bij Molen B met de kraan op het molenerf, bij molen D en E met de kraan van de firma Winder vanaf de overzijde van de Hoornse vaart. De kraan, een mobiele bouwkraan met een reikwijdte van 48m kon er goed bij. Wel stond de krachtige wind ongeveer in het verlengde van de vaart en dus dwars op de giek, maar gelukkig nam de wind later toch even af om ook bij Molen E de roeden te kunnen steken. In de weken erna zijn de roeden opgehekt, afgewerkt en de zeilen aangebracht. Op Nationale molendag in mei zijn de strijkmolens B, C (met nieuwe zeilen), D en E tijdens een feestelijke plechtigheid in gebruik gesteld door de vang te lichten. Daarvoor waren vier prominenten uitgenodigd van de partijen die belangrijk hebben bijgedragen in de financiering van deze restauratie:

Deheer Ernst van der Kleij van de provincie Noord-Holland, Burgemeester Anja Schouten van Alkmaar, Charles de Carvalho namens zijn moeder mevrouw De Carvalho-Heineken (Ambachtsvrouw van Oudorp) en mevrouw Nicole Bakker, directeur van vereniging De Hollandsche Molen (beheerder van het Molenfonds).

Amnbachtsmolen

Omdat de roeden van de Ambachtsmolen de oudste zijn van onze molenroeden binnen MSA zijn we in 2022 begonnen aan het traject voor de vervanging hiervan. Deze worden gewoon gelast, omdat de Ambachtsmolen nooit potroeden heeft gehad, maar tot de huidige houten roeden (4 enden, een haspelkruis) had. Tijdens de voorbereiding is het idee ontstaan om de roeden als haspelkruis roeden (4 enden) te laten uitvoeren. Dit is voortgekomen uit de overweging dat de askop zo groot is dat de normale doorgaande roeden met grote vulklossen in de askop pas gemaakt moeten worden. Het middenschot is in 1958 verwijderd uit de ashuizen om normale roeden te kunnen steken. De ruimte voor haspelroeden is er dus. Optisch zal het wiekenkruis in de askop dan gaan lijken op die van de Slootgaardmolen bij Waarland, die ook een haspelkruis heeft gehad, en waar de tussenschotten nog aanwezig zijn.

Op die manier ontstaat bij onze Ambachtsmolen een meer historisch passend wiekenkruis, waarmee Alkmaar dan twee varianten van een haspelkruis gaat hebben: een houten haspelkruis (houten roeden en as) en een ijzeren as met stalen roeden.

In de loop van 2023 is de opdracht verleend aan J.K. Poland B.V. te Broek op Langedijk, waarbij wederom de firma Vaags te Aalten de roeden zal fabriceren. De planning is dat deze in September 2024 gestoken zullen worden.

De Bosmolen

(fam. Heere):

Onderhoudswerk:

  • Geteerd: met bruine teer, de weeg, hekken bij de molen en aan de weg, waterloopdekken, dakgoten van de schuur en de plee;
  • Schilderen: kozijnen van de schuur, voorwolf, voorkeuvelens, en askop. Na het doorhalen van de roeden kan de askop weer geschilderd worden (beschadigd tijdens de werkzaamheden);
  • Reparaties:
    • hek voor aan de weg (aangereden door vrachtwagen), flink beschadigd,
    • Kruirollen vervangen,
    • Voorwolf en voorkeuvelens: nieuw oud hout ingeboet,
    • Riet bij voorwolf vastgezet,
    • Heklatten van wiekenkruis geschraapt (alg),
    • Stopverf van schuurvensters bijgestopt (vogels vinden het lekker).
  • Poland heeft de roeden doorgehaald,
  • Rietdekker “t Eiland heeft riet hersteld waar nodig (achterwolf en op de kap, lekkage)

Groot onderhoudswerk voor de (nabije) toekomst (reeds gemeld in 2020, voor volgende SIM periode):

  • Roeden strijken voor controle en conserveren van het deel in de askop en vernieuwen van tuigage. Dit is inmiddels 27 jaar oud;
  • 3 velden riet op het achtkant (van 1977, bij de restauratie in 1992 niet vernieuwd) in 2024 en riet op de kap vernieuwen. In de nieuwe SIM-periode 2025-2030.

Molen B

(fam. Groot):

Onderhoudswerk:

 

Molen C

(fam. Van der Lende):

  • Nieuwe zeilen;
  • Lekkage voorkeuvelens (voorwolf vervangen en riet opgestopt)

Molen D

(fam. Kreuning):

  • Door de molenaar is de molen geschilderd;
  • De mechanischa afzuiging is vervangen en leidingwerk aangepast;
  • Enkele kruirollen vervangen;
  • Het riet op de kap is hersteld en de rest nagelopen en waar nodig hersteld;
  • De achterbalk is vervangen;
  • Bovenwiel kreeg nieuwe wiggen, is afgesteld en stroppen gemonteerd rond de boshouten;
  • Voorkeuvelens vernieuwd en geschilderd wegens lekkage, tevens nieuwe vorstplanken;
  • Een nieuwe spekplank aangebracht;

Klussen voor 2024:

  • Groot onderhoud / herstelwerk aan de schuur (molenmaker);
  • De weeg van de molen en de ramen en deuren zijn aan de beurt om geschilderd te worden (door aannemer/molenmaker).

Molen E

(fam. Van den Aakster):

De staat van de bootjes ten oosten van de molen is gemiddeld nogal twijfelachtig: slecht onderhouden en rommelig .Met name bij de eerste boot naast de molen is het behoorlijk problematisch met veel rommel en grof vuil op de oever naast het fietspad.. Wegens deze overlast en risico (brand) is dit gemeld bij de gemeente Alkmaar, zodat in ieder geval tijdens de ingebruikname van de molens tijdens Nationale Molendag de kade buiten het molenerf er een beetje toonbaar uit ziet. Het effect is helaas maar van korte duur…

  • Grond rond de oude voorwaterloop aangepast naar een talud, gras ingezaaid. Het oude verrotte schot betonplex keerde de grond niet meer;
  • Gevolg is ook dat de(oostelijke) wind niet meer in de waterloop stuwt en het in de molen dan minder tocht;
  • Vang vernieuwd en nieuwe pal aangebracht.
  • Tijdens de inspectie door de Monumentenwacht bleek de vangstok niet meer betrouwbaar, deze is vervangen.
  • Er is een drainage aangelegd vanaf de achterwaterloop naar de vaart, om hoog water in de waterloop bij langdurige regen te beperken, wegens wateroverlast in de kelder.

Voor 2024:

  • Zwamvorming in de verbinding tussen windpeluw en keer- en weerstijlen;
  • Het deugdelijk afkitten van de leklat op het onderste weegdeel;
  • Lage deel van het erf (de oude Schermerboezem) staat in het natte najaar geregeld onder water. In het verleden was er nabij de oude schuur een greppel met kolk met onbekende afvoer, welke met het verwijderen van deze schuur en het egaliseren zijn toegedekt met grond. Mogelijk weer opgraven en in gebruik nemen.

Ambachtsmolen

(fam. Kuijper):

  • Tijdens de inspectie door de monumentenwacht bleek de vangstok onbetrouwbaar, deze is vervangen;
  • Het reguliere onderhoudswerk is uitgevoerd, verder geen bijzonderheden vermeld.

Varnebroeker molen

(J. van Vliet):

  • HHNK heeft in februari-maart 2022 dijkverbeteringen laten uitvoeren aan beide zijden van de vaart bij het Maalwater. Hierbij is het (bijna nieuwe) erfhek rond de molen tijdelijk verwijderd en weer terug geplaatst. Hierbij zijn RVS schroeven gebruikt, die breken af waardoor de planken los raken.
  • De molen is geheel gesmeerd (26 mei)
  • De hut is aan het einde van zijn leven, wegens verzakking geschoord. Opdracht voor vervanging van de hut is gegeven.

Voor 2024:

  • Aalscholvers ontmoedigen op de wieken te gaan zitten (vogelpoep, erg agressief);
  • RVS schroeven van erfhek (draadnagels, doorspijkeren);
  • Straatje rond de molen verzakt (opnieuw leggen met worteldoek eronder)
  • Schilderwerk op molen en antislip op waterloopdek;
  • Luiken repareren en sluitend maken (uitgezet door vocht)
  • Kleine lekkage dak molen, rechts voor en luik ondertoren repareren/verhelpen.

Concluderend:

  • De molens draaien veel;
  • De molens (met name de 4 aan de Molenkade) trekken veel publiek, waarbij Molendag steeds de kroon spant. De activiteiten en PR die normaal gesproken door de molenaars hiervoor worden georganiseerd dragen hier in grote mate in bij. In 2022 was de Covid-19 pandemie grotendeels voorbij, zodat de beperkingen grotendeels zijn opgeheven.
  • Door de molenaars wordt flink meegewerkt in het onderhoud van de molens en erven;
  • Er ligt nog veel meer werk te wachten.

Tot zover 2023,
Werkgroep Molenonderhoud, Andreas de Vos