Werkgroep molenonderhoud 2022
De werkgroep Molenonderhoud bestaat uit bestuurslid Andreas de Vos en aanvullend Geert Liefting.
In 2022 is weer veel werk verzet om het molenbezit van Molenstichting Alkmaar en Omstreken in goede staat te
krijgen en houden. Dit betreft niet alleen de molens zelf (bouwkundig), maar ook het erf dat toch bepalend is
voor het beeld rond de molens. Het streven is een zo goed mogelijk beeld van de molens in hun
bedrijfsvaardige tijd te geven. Samen met het draaien/malen van de molens vormt dit de presentatie van dit
erfgoed. Het bestuur doet dit niet alleen, dankzij de hulp van onze molenaars en vrijwilligers die zij ter
assistentie inschakelen wordt hier in grote mate aan bijgedragen.
- 2022 is het vierde loopjaar van de SIM die in 2018 is aangevraagd en toegekend,
- Waar nodig zijn bij de diverse molens controles en onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd aan de cvketels,
brandblusapparatuur en de bliksemafleiderinstallatie.
Molenroeden strijkmolens:
Na de voorbereidingen voor het vernieuwen van de wiekenkruisen bij de strijkmolens B, D en E is in 2021
opdracht gegeven aan de firma J. Th. Poland te Oterleek. De firma Vaags Molenwerken te Aalten heeft daarbij
de opdracht voor het fabriceren van de potroeden. Half augustus 2021 is het ontwerp door Vaags afgegeven en
door MSA goedgekeurd. Uiteindelijk zijn de 6 roeden in week 47 afgeleverd in Oterleek, waarna de firma
Poland aan de slag kon met de tuigage en voorbereidende werkzaamheden. De planning is dat ze in maart
2023 gestoken gaan worden. De zeilen zijn besteld bij zeilmakerij De Wind, voor de strijkmolens B, C, D, E en
de varnebroeker. Deze zijn nog in 2022 afgeleverd en bij de Varnebroeker al voorgehangen. Die van de
strijkmolens zijn geleverd bij de firma J. Th. Poland in Oterleek, die ze na het afronden van de wiekenkruizen
zal voorhangen bij de molens.
Omdat de roeden van de Ambachtsmolen de oudste zijn van onze molenroeden binnen MSA zijn we in 2022
begonnen aan het traject voor de vervanging hiervan. Deze worden gewoon gelast, omdat de Ambachtsmolen
nooit potroeden heeft gehad, maar tot de huidige houten roeden (4 enden, een haspelkruis) had. Tijdens de
voorbereiding is het idee ontstaan om de roeden als haspelkruis roeden (4 enden) te laten uitvoeren. Dit is
voortgekomen uit de overweging dat de askop zo groot is dat de normale doorgaande roeden met grote
vulklossen in de askop pas gemaakt moeten worden. Het middenschot is in 1958 verwijderd uit de ashuizen om
normale roeden te kunnen steken. De ruimte voor haspelroeden is er dus. Optisch zal het wiekenkruis in de
askop dan gaan lijken op die van de Slootgaardmolen bij Waarland, die ook een haspelkruis heeft gehad, en
waar de tussenschotten nog aanwezig zijn.
Op die manier ontstaat bij onze Ambachtsmolen een meer historisch passend wiekenkruis, waarmee Alkmaar
dan twee varianten van een haspelkruis gaat hebben: een houten haspelkruis (houten roeden en as) en een
ijzeren as met stalen roeden.
De Bosmolen
(fam. Heere):
De tellerstand leek wat lager dan normaal, bij controle bleek het hamertje van de teller niet meer te bewegen.
Met een drupje naaimachine olie opgelost.
Onderhoudswerk:
- Geteerd: met bruine teer, de weeg, hekken bij de molen en aan de weg, waterloopdekken, kroosbrug;
- Roeden geteerd met scheepsteer;
- Schilderen: de oostkant van de schuur, 2 ramen en kozijnen van de westkant;
- De kammen van het vijzelwiel gesmeerd met varkensreuzel vanwege het verschilveren van het oppervlak van deze kammen. Dit is een proef/test begonnen in 2021. Het resultaat valt tegen, overweeg de gang kammen te vernieuwen;
- Reparaties: hek voor aan de weg. Hek om de molen, paal en ophang steekborden vernieuwd. Deur van de schuur trok krom, verholpen. Een kruirol vervangen.
Groot onderhoudswerk voor de (nabije) toekomst (reeds gemeld in 2020, voor volgende SIM periode):
- Roeden strijken voor controle en conserveren van het deel in de askop en vernieuwen van tuigage. Dit is inmiddels 27 jaar oud;
- 3 velden riet op het achtkant (van 1977, bij de restauratie in 1992 niet vernieuwd) en riet op de kap vernieuwen.
Molen B
(fam. Groot):
Onderhoudswerk:
- De kap geschilderd, achterbalk hersteld en het voorwolf vernieuwd;
- Trapje bij de toegangsdeur vernieuwd.
Molen C
(fam. Van der Lende):
- Het schilderen/teren van de gehele kap;
- Herstel voorwolf en verhelpen lekkage;
- Geheel schilderen gevlucht inclusief herstel van rotte plekken in voorzoom;
- Herstel veiligheidshek na oeverwerkzaamheden;
- Veiligheidshek langs nieuwe beschoeiing langs de vaart en ophogen erf (talud);
- Rietdek op de kap hersteld (vogel en storm schade);
- Door de bewoners: de beide woonkamers opgeknapt.
Molen D
(fam. Kreuning):
- Door de molenaar is de schuur geschilderd en de keuken gerenoveerd (na 20 jaar was die op);
- De woonkamerramen kregen voorzetramen;
- De kap is geheel geschilderd;
- Het riet op de kap is hersteld;
- Langs de waterkant (de vaart) is een veiligheidshek geplaatst.
Klussen voor 2023:
- De achterbalk blijkt helemaal rot en is aan vervanging toe;
- Er moeten nieuwe vorstplanken komen.
- De spekplank moet hersteld worden en een deel van de rollenwagen moet gerepareerd worden.
- De weeg van de molen en de ramen en deuren zijn aan de beurt om geschilderd te worden
Molen E
(fam. Van den Aakster):
De molenaar is een tweetal keren onaangenaam verrast door brand:
Eerst zijn eigen auto, geparkeerd op het erf tussen de poort en de schuur uitgebrand. De molenaar heeft dit zelf
geblust met een brandblusser van de molen.
Daarna was er brand aan boord van een vaartuig aan de overkant van de vaart. Gelukkig zonder gevolgen voor
de molen en molenaar. Regelmatig is er overlast van rommel en onveilige situaties rond en met de (illegaal)
bewoonde bootjes die van de provinciale ligplaatsen gebruik maken. De staat van de bootjes is gemiddeld
nogal twijfelachtig: slecht onderhouden en rommelig.
- Het schilderen/teren van de gehele kap;
- Vernieuwen van de vang en aanbrengen pal, dit is naar 2023 verschoven doordat het hout voor de
vangblokken dat bij de molenmaker in voorraad lag ongeschikt bleek wegens fouten in het hout die pas
zichtbaar worden nadat de blokken in de ruwe vorm gezaagd zijn. Hierdoor moest nieuw hout besteld
worden, wat vertraging geeft; - Vervangen van de beide deuren;
- Herstel van het kozijn Noord-kamer (groene kamer).
- Herstel van wijkende kruipollen i.v.m. gebroken lunsbout. Molenaar heeft materiaal (ijzerwerk)
aangeleverd; - Het kruiwerk nagezien en gerepareerd wegens zwaar kruien en vastlopen op NW en Zuid.
- De CV thermostaat is vervangen door een draadloze, nadat muizen de kabel van de oude hadden
beschadigd; - Het bronzen halslager functioneert naar alle tevredenheid.
Voor 2023:
- Betonplex schot (grondkering) van de voorwaterloop is verrot waardoor de grond in de waterloop zakt.
Door het vele puin is handmatig graven geen optie. Oplossing in 2023. - Zwamvorming in de verbinding tussen windpeluw en keer- en weerstijlen;
- Het deugdelijk afkitten van de leklat op het onderste weegdeel;
- Lage deel van het erf (de oude Schermerboezem) staat in het natte najaar geregeld onder water. In het
verleden was er nabij de oude schuur een greppel met kolk met onbekende afvoer, welke met het
verwijderen van deze schuur en het egaliseren zijn toegedekt met grond. Mogelijk weer opgraven en in
gebruik nemen. - Water in de achterwaterloop stijgt in de natte periode en zoekt zijn weg naar de voorwaterloop (en
mogelijk de kelders).
Ambachtsmolen
(fam. Kuijper):
- Het reguliere onderhoudswerk is uitgevoerd, verder geen bijzonderheden vermeld.
Varnebroeker molen
(J. van Vliet):
- HHNK heeft in februari-maart 2022 dijkverbeteringen laten uitvoeren aan beide zijden van de vaart bij
het Maalwater. Ook bij de Varnebroeker dus. Hierbij is het (bijna nieuwe) erfhek rond de molen tijdelijk
verwijderd en weer terug geplaatst. Het verharde gedeelte van het pad naar de molen is vernieuwd met
stelconplaten, zodat weer een goed begaanbaar pad is ontstaan voor gemotoriseerd materieel. In
hoofdzaak voor boer Katee, maar ook handig voor de molenmaker en indien nodig voor de molenaar; - Eind van het jaar zijn de zeilen vernieuwd en door de zeilmaker samen met de molenaar
voorgehangen. Naderhand moest nog wat aangepast worden aan de litsen (de lussen die achter de
kikkers haken) en de kikkers zijn vervangen door de molenmaker. De oude waren erg klein en enkele
moesten vervangen worden wegens beschadigingen; - De molen is geheel gesmeerd, de scharnieren van de molendeurtjes vervangen;
- De hut is aan het einde van zijn leven, wegens verzakking geschoord.
Voor 2023:
- Alg op hekwerk van gevlucht;
- Aalscholvers ontmoedigen op de wieken te gaan zitten (vogelpoep, erg agressief);
- De hut moet vervangen worden.
Concluderend:
- De molens draaien veel;
- De molens (met name de 4 aan de Molenkade) trekken veel publiek, waarbij Molendag steeds de kroon
spant. De activiteiten en PR die normaal gesproken door de molenaars hiervoor worden georganiseerd
dragen hier in grote mate in bij. In 2022 was de Covid-19 pandemie grotendeels voorbij, zodat de
beperkingen grotendeels zijn opgeheven; - Door de molenaars wordt flink meegewerkt in het onderhoud van de molens en erven;
- Er ligt nog veel meer werk te wachten.
Tot zover 2022,
Werkgroep Molenonderhoud, Andreas de Vos